Socjourbanistyka UW

Facebook

Wspólnoty miejskie

Prowadzący: dr hab. Marek Rymsza

Program zajęć

(1). Praca środowiskowa (community work): od zbiorowości terytorialnej przez społeczność do wspólnoty lokalnej: wybrane nurty teoretyczne i podejścia; typologie więzi społecznych (z odwołaniem do teorii kapitału społecznego).

(2). Polskie tradycje pracy środowiskowej – na przykładzie domów ludowych, przytulisk Brata Alberta oraz założeń pedagogiki społecznej Haliny Radlińskiej.

(3). Potencjał więziotwórczy i potencjał anomijny osiedla (ze szczególnym uwzględnieniem grodzenia osiedli) – debata. Studenci informują o wybranych osiedlach na zwiad socjologiczny

W okresie pomiędzy zajęciami (3) i (6) studenci indywidualnie realizują zwiad socjologiczny na wybranych osiedlach miejskich.

(4).-(5). „Podwójne” zajęcia: wizyta w centrum aktywności lokalnej Centrum Społeczne PACA (Warszawa – Grochów, ul. Paca 40; Metodyka pracy środowiskowej w społecznościach miejskich (1) – przykłady praktyczne; a także specyfika społeczności miejskich, grupy kategorialne w mieście, problem wykluczenia społecznego w warunkach miejskich

(6)-(7). Diagnoza środowiskowa społeczności miejskich z wyeksponowaniem badania więzi i sieci społecznych: metody i techniki, założenia i aspekty etyczne action research, potencjał społeczności (koncepcja i pomiar). Potencjał więziotwórczy osiedli miejskich – diagnoza środowiskowa w praktyce – prezentacje ze zwiadu socjologicznego studentów na wybranych osiedlach.

(8). Praca środowiskowa jako proces metodyczny: etapy i strategie organizowania społeczności lokalnej: aktywizacja, integracja, edukacja środowiskowa; budowanie konsensu, podejście edukacyjno-perswazyjne, rozwój przez konflikt.

(9). Metodyka pracy środowiskowej w społecznościach miejskich (2): więziotwórcze aspekty zaangażowania społecznego: wolontariat służebny (więzi wertykalne), praca społeczna i aktywność pro publico bono (odwzajemnienie uogólnione), rewitalizacja miejskich społeczności sąsiedzkich (więzi wzajemnościowe spersonalizowane). narzędzia wspierające (aktywizacja obywatelska: kampanie i wydarzenia lokalne, informacja obywatelska, rzecznictwo interesów społecznych).

(10). Metodyka pracy środowiskowej w społecznościach miejskich (3): narzędzia wspierające (aktywizacja obywatelska: kampanie i wydarzenia lokalne, informacja obywatelska, rzecznictwo interesów społecznych).

(11). Role zawodowe organizatora społeczności lokalnej (1): animator lokalny.

(12). Role zawodowe organizatora społeczności lokalnej (2): networker (organizator sieci społecznych)

(13). Role zawodowe organizatora społeczności lokalnej (2): networker (organizator sieci społecznych) i lokalny planista.

(14). Wspólnotowo na rzecz wspólnoty – partnerstwa lokalne, partnerstwa projektowe, partnerstwa wielosektorowe. Tworzenie instytucjonalnych i sformalizowanych sieci współpracy.

(15). Empowerment jako integrujące wzmocnienie i upodmiotowienie społeczności lokalnej. Intencjonalnie wywoływana zmiana społeczna – ujęcie socjologiczne i praktyka społeczna. Współczesne studia przypadku i dobre praktyki. Ewaluacja zajęć.

Zaliczenie zajęć

Począwszy od zajęć nr 3 studenci przygotowują projekt aktywizacji osiedla miejskiego zgodnie z metodyką organizowania społeczności lokalnej (OSL).

Praca obejmuje: (1) zwiad socjologiczny, (2) diagnozę społeczności osiedlowej (wraz z mapowaniem), (3) projekt interwencji zorientowanej na aktywizację mieszkańców i wzrost poziomu spójności społecznej. Egzamin końcowy z przedmiotu polega na obronie projektu. Uwaga: projekt nie jest wdrażany w ramach uczestnictwa w zajęciach! Dopuszczalne są trzy nieobecności na zajęciach (nie dotyczy wizyty w Centrum PACA oraz nie zwalnia z prezentacji rezultatów zwiadu socjologicznego).

Lektury wykorzystywane na zajęciach:

  • Bąbska B. i inni, Ramowy środowiskowej pracy socjalnej / organizowania społeczności lokalnej, CAL i ISP, Warszawa 2011 (maszynopis).
  • Bąbska B., M. Rymsza, Organizowanie społeczności lokalnej – metodyka pracy środowiskowej, CAL, Warszawa 2014.
  • Bilewicz A., D. Potkańska, Jak kiełkuje społeczeństwo obywatelskie? Kooperatywy spożywcze w Polsce jako przykład nieformalnego ruchu obywatelskiego, „Trzeci Sektor” 2013 nr 31 (Nowe formy aktywności?)
  • Birkhölzer K., Lokalny rozwój gospodarczy i jego potencjał, w: E. Leś, M. Ołdak (red.), Z teorii i praktyki gospodarki społecznej, („Zeszyty Gospodarki Społecznej”, tom 1), Collegium Civitas, Warszawa 2006.
  • Craig G., K. Popple, M. Shaw (red.), Community Development in Theory and Practice, Spokesman, , Nottingham 2008.
  • DeFilippis J., S. Seagert (red.), The Community Development Reader, Routledge, New York i London 2008.
  • Dudkiewicz M. (red.), Oblicza zmiany lokalnej,. Studia przypadków. Doświadczenia projektów organizowania społeczności lokalnej, ISP, Warszawa 2013
  • Netting F.E., P.M. Kettner, S.L. McMurtry, M.L. Thomas, Makropraktyka pracy socjalnej, Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL, Warszawa 2014.
  • Etzioni A., Aktywne społeczeństwo, przeł. S. Burdziej, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 2012.
  • Gilchrist A., Dlaczego relacje są ważne. Networking w rozwoju społecznościowym, Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL, Warszawa 2014.
  • Green M., H. Moore, J. O’Brien, Rozwój społeczności w oparciu o zasoby. Model ABCD w praktyce, Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL, Warszawa 2013.
  • Henderson P., D.N. Thomas, Umiejętności pomocne w pracy ze społecznością, Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL, Warszawa 2013
  • Kaźmierczak T., (red.), Zmiana w społeczności lokalnej. Szkice o kapitale społecznym w praktyce społecznej i nie tylko, ISP, Warszawa 2007.
  • Kaźmierczak T. (red.), Społeczność lokalna w działaniu. Kapitał społeczny. Potencjał społeczny. Lokalne governance, ISP, Warszawa 2008.
  • Kaźmierczak T., Praca i praktyka środowiskowa – szkic o doświadczeniach brytyjsko-amerykańskich, (w:) M. Grewiński, B. Skrzypczak (red.), Środowiskowe usługi społeczne – nowa perspektywa polityki i pedagogiki społecznej, Wydawnictwo WSP TWP w Warszawie, Warszawa 2011.
  • Kurnicki K., (Nowe) ruchy miejskie w Polsce – w stronę socjologicznego opisu, „Trzeci Sektor” 2013 nr 31 (Nowe formy aktywności?)
  • Mendel M., Partnerstwo rodziny, szkoły i gminy, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2000.
  • Mendel M., Edukacja społeczna. Partnerstwo rodziny, szkoły i gminy w perspektywie amerykańskiej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2001.
  • Mendel M. (red.), Animacja współpracy środowiskowej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2003.
  • Nóżka M., Społeczne zamykanie (się) przestrzeni. O wykluczaniu, waloryzacji miejsca zamieszkania i jego mentalnej reprezentacji, Scholar, Warszawa 2016.
  • Pitchford M., Henderson P., Więcej miejsca dla rozwoju społeczności lokalnej, CAL, Warszawa 2012.
  • Radlińska H., Pedagogika społeczna, Ossolineum, Wrocław 1961.
  • Riessman F., Carroll D., Nowa definicja samopomocy, PARPA, Warszawa 2000.
  • Robinson J.W., Green G.P. (red.), Introduction to Community Development. Theory, Practice, and Service-Learning, SAGE, los Angeles 2011.
  • Rymsza M., Więziotwórcze funkcje przedsiębiorstw społecznych, „Polityka Społeczna” 2011, nr 7.
  • Rymsza M. (red.), Praca środowiskowa – tradycje i teraźniejszość. Dobre praktyki, ISP, Warszawa 2013.
  • Rymsza M., Społeczność lokalna jako współtwórca (koproducent) wartości obywatelskich, „Psychologia Wychowawcza 2015, nr 7, s. 99-111.
  • Skinner S., Silniejsze społeczności. Jak budować potencjał społeczności i sektora publicznego, Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL, Warszawa 2014.
  • Touraine A., Samotworzenie się społeczeństwa, przeł. A. Karpowicz, Zakład Wydawniczy NOMOS, Warszawa 2010.
  • Tvelwtrees A., Community Work, Palgrave Macmillan, Basingstoke i New York 2008.
  • Załęski R., Rymsza M., Nowe formy, stare potrzeby? Psychologiczne mechanizmy i społeczne uwarunkowania zaangażowania w aktywność nieformalną, „Trzeci Sektor” 2013 nr 31 (Nowe formy aktywności?)

ponadto:

  • „Prace Laboratorium Innowacji Społecznej” (ISP/CAL) – seria wydawnicza, vol. 1-5 (2012-2014).